به گزارش خبرنگار اعزامی ایرنا ,در واقع فكر تاسیس سازمانی برای نزدیكی دیدگاههای كشورهای عرب ابتدا در سال 1930 توسط «نوری سعید» نخست وزیر وقت حكومت پادشاهی عراق مطرح گردید، اما «ابن سعود» در عربستان به صورت رقیبی جدی در مقابل او عرض اندام كرد؛ حمایت انگلیس از ناسیونالیسم عربی كه اعراب همواره بر ان تاكید دارند ، به این اندیشه قوت بخشید. سپس دولت وقت مصر به عنوان رقیب عراق و عربستان با دیدگاههای سیاسی اعراب همگام شد وزمینه تشكیل یك مركز برای وحدت این اعراب فراهم گردید .

در واقع اتحادیه عرب، نخستین سازمان بین‌المللی است كه بین كشورهای 'عربی‌' درسال 1945 به ابتكار مصر تاسیس شد.

طرح پیشنهادی مصر در اولین كنگره عربی توسط اعضای وقت این اتحادیه حاضر یعنی مصر، عربستان سعودی، عراق، سوریه، لبنان، یمن و اردن امضا و تایید شد و به زودی به تصویب مقامات داخلی این كشورها رسید.

در واقع تشكیل اتحادیه عرب را می‌توان زاییده تجدید ناسیونالیسم ملت‌های عربی از یك‌سو و تایید دولت انگلستان در سال 1941 به وسیله «آنتونی ایدن»، وزیر خارجه وقت انگلیس از سوی‌ دیگر تلقی كرد، به عبارت دیگر در فاصله دو جنگ جهانی، جنبش‌های آزادی‌بخشی در جهان عرب شكل گرفتند كه در مرحله اول خواهان استقلال كشورهای عربی بودند و در مرحله دوم خواستار وحدت و تشكیل حكومت واحد عربی بودند، به همین دلیل انگلیس در فوریه 1943 موافقت ضمنی خود را با تشكیل چنین اتحادیه‌ای اعلام كرد و سرانجام در نشست اسكندریه در مصر با امضای «موافقتنامه اسكندریه» اتحادیه عرب شكل گرفت.

اهداف شكل‌گیری این اتحادیه

/////////////////////////////////

از اهداف راهبردی این اتحادیه برقراری آزادی ورهایی از سلطه بیگانگان و تحقق وحدت عربی عنوان شده‌ است

دراین زمینه سال 1950 یك قرارداد دفاع متقابل شبیه پیمان دفاعی آتلانتیك شمالی، نیز بین دولت‌های عضو اتحادیه عرب به امضا رسید.

در بررسی اجمالی عملكرد اتحادیه عرب نشان می دهدبا درنظرگرفتن اهداف تشكیل آن،در عمل چندان موفق نبوده است. و عملكرد ان طی تاریخ نه تنها نتوانست به وحدت دولت‌های عربی كمكی كند، بلكه در برخی موارد مانع وحدت بین آنها نیز شده كه در این‌باره می‌توان به اتحاد كشورهای مصر، سوریه، لیبی و یمن اشاره كرد.

اختلاف‌های شدید موجود بین رژیم‌های حاكم بر اعضای اتحادیه و اهداف و منافع متضادشان در امور داخلی و سیاست خارجی در واقع این اتحادیه را به سازمانی ناتوان و ضعیف تبدیل كرده است.

آرمان‌های سیاسی اتحادیه عرب با این هدف شكل گرفت تا از منافع كشورهای عربی دفاع كند، اما پیش از هر چیز باید تاكید كرد، اتحادیه عرب برای تحقق این هدف طرح سیاسی خاصی داشته كه در «مقابله» و «ستیز» خلاصه می‌شود، اما این طرح ابتدا موفقیتی درپی نداشت و نتوانست به اعراب مقابل اسرائیل كه در 1948 اعلام وجود كردند، كمكی كند و طرح دفاع مشترك اعضاء نیز نتوانست در مقابل توسعه طلبی اسراییل مقابله كند.

چنانچه در قبال وقایع سال‌های 1956 (بحران سوئز)، جنگ 1967 و 1973 اعراب و اسرائیل نیز چندان راهگشا نبود و كاری از پیش نبرد.

از لحاظ نظامی نیز اقدامات اتحادیه در طول تاریخ تاسیس ان بسیار ناامید كننده بوده است. همچنین این اتحادیه به دلیل بحران‌های شدیدی كه دامن‌گیر آن بوده، با مشكلاتی مواجه شده كه موجب بروز شكاف‌هایی در آن گردیده است ، مثلا كشورهای عضو این اتحادیه همواره به مصر و همچنین به موضع‌گیری‌های سیاسی متفاوت اردن از اتحادیه، به دیده‌ی تردید نگریسته‌اند.

انعقاد پیمان كمپ دیوید نیز بین كشورهای عرب شكافی عمیق بوجود آورد و مصر را از صف مقدم جبهه كارزار علیه اسرائیل جدا و او را در كنار این رژیم اشغالگر قرار داد.

مقر اتحادیه عرب درسال 1977 از قاهربه دلیل امضای قرار داد كمب دیویدتوسط انور السادات به تونس انتقال یافت و كشورهای عرب تصمیم گرفتند، مصر را از اتحادیه اخراج كنند، ولی مجددا از سال 1984-1983 مصر به تدریج با كشورهای عرب روابطش را بهبود بخشید، طوری كه مجددا اواخر دهه 1980 به اتحادیه بازگشت و مقر اتحادیه نیز در 31 اكتبر 1990 به قاهره انتقال یافت

از مواضعی سیاسی كه اتحادیه عرب در قبال رخدادهای منطقه می گیرد چنین استباط می شود كه این اتحادیه همواره براساس منافع گروه خاصی گام برمی دارد .

برای مثال این اتحادیه در قضیه قیام مردم بحرین نه تنها بدنبال راهی برای برقراری ارامش در این كشور نبود بلكه ورود نیروهای نظامی عربستان برای كشتار مردم این كشور را نیز نادیده گرفت .

درحالی‌كه سازمان‌های بین المللی مانند اتحادیه اروپا، كمیساریای عالی حقوق بشر و دیگر سازمان‌های بین المللی موارد نقض حقوق بشر در این كشور را بررسی كردند از مردم این كشور نیز حمایت خود را اعلام كردند.

این سیاست اتحادیه در قبال انقلاب مردم یمن نیز در پیش گرفته شد ودر قبال كشتار مردم این كشور توسط علی عبد الله صالح سكوت اختیار كرد.

همچنین این اتحادیه كشورهای عضو كه با سیاست ان همسو نباشند انها را از عضویت ساقط یا تعلییق می كند. نمونه بارز ان می توان به تحولات كشور سوریه اشاره كرد .

به گفته برخی سیاستمداران در واقع چنین استباط می شود تصمیم وزیران خارجه كشورهای عضو اتحادیه درباره سوریه نشانه سلطه برخی كشورهای عربی بر این اتحادیه است .

اكنون كه قرار است نشست سران عرب عضو اتحادیه در بغداد برگزار شود این كشور نسبت به برگزاری ان ملاحظاتی دارد كه از مهمترین انها ایجاد ساختار جدیدی برای ان وهمچنین افزودن بند مبارزه با تروریسم در پیش نویس مقدمات این اجلاس است.

پس از سرنگونی صدام وهمچنین خروج نیروهای امریكایی از عراق برگزاری نشست سران اتحادیه عرب در این كشور می تواند بعنوان نقطه عطفی در تاریخ سیاسی عراق تلقی شود.

اجلاس سران عرب قرار است 29 مارس (10 فروردین) در بغداد برگزار شود.

تمام/1385